ZAŠTITA ŽRTAVA KRIVIČNIH DJELA U BOSNI I HERCEGOVINI – VIKTIMOLOŠKI POGLED

Apstrakt

Centralna tema rada je viktimološki pogled na zaštitu žrtava krivičnih djela u Bosni i Hercegovini. To pitanje je važno zbog sve većeg broja žrtava najtežih krivičnih djela, što ga čini dodatno aktuelnim s obzirom na izuzetno visok stepen društvene opasnosti ove kategorije kriminalnih aktivnosti i brojnosti posljedica koje ostavljaju na žrtve. Uz to, stav relevantnih subjekata, kada je riječ o žrtvama krivičnih djela uopšte, jeste ne samo da je to problem jedne države, već univerzalni problem usljed čega je na nivou međunarodne zajednice kao cjeline neophodno preduzeti mjere s ciljem što adekvatnijeg regulisanja njihovog krivičnopravnog statusa, odnosno njihove adekvatnije krivičnopravne zaštite, a time i izbjegavanja (u što većem stepenu) kako njihove stigmatizacije tako i ponovne viktimizacije. U prvom dijelu rada analizirano je pravo na pravičan postupak i neravnoteža između prava optuženih i žrtava krivičnih djela, da bi se utvrdilo da li se kroz rad represivnih organa može govoriti i o vladavini prava u Bosni i Hercegovini. Podaci potvrđuju da je pravda veća kada žrtve imaju dovoljno informacija o sistemu krivičnog pravosuđa i o resursima koji su im na raspolaganju. U drugom dijelu rada prikazani su minimalni standardi iz Direktive 2012/29/EU iz 2012 godine o podršci i zaštiti žrtava zločina koja osigurava da se osobe koje su postale žrtve zločina - prepoznaju i tretiraju s poštovanjem, te nastoji ove žrtve staviti u središte krivičnopravnog sistema i jačati njihova prava. Na taj način bi se svaka žrtva mogla osloniti na to da će imati ista prava bez obzira na to gdje je krivično djelo učinjeno, na svoje državljanstvo ili boravišni status, propisujući niz standarda – obaveza za države koje su je ratifikovale s ciljem poboljšanja položaja žrtava krivičnih djela u krivičnom postupku. U tom kontekstu, poseban naglasak stavljen je na mjere de lege ferenda u vezi sa reformom sistema zaštite žrtava krivičnih djela u Bosni i Hercegovini.